Wszystkie zespoły Franka Fariana

Niewielu jest ludzi w świecie muzyki rozrywkowej, mających tak szerokie wpływy jakie miał Frank Farian. Przez niemal trzy dekady kreował nowe składy tworzące wielkie przeboje muzyki tanecznej, produkując przy tym nieco skandalu i trochę kiczu.

Postać Fariana była tutaj przywoływana przy okazji tekstu dotyczącego ogólnego zjawiska jakim była muzyka eurodance. W związku z tym, że większość najważniejszych dla gatunku zespołów wyszła spod igły niemieckiego producenta i menadżera, można powiedzieć, że Frank Farian jest papieżem eurodance i cesarzem sukcesu. Jest wielce prawdopodobne, że na ostatniej twojej imprezie „zagrała” któraś z tych grup. Gdzieś tam pomiędzy Popkiem i Pitbullem.

Boney M. Na dźwięk tej nazwy już dudni w uszach „Daddy Cool” albo „Rasputin”. Wszystkie inne zespoły, wykonujące disco w latach siedemdziesiątych, mogą opalać się w blasku tej grupy nawet po wielu latach. Boney M. powstało w 1976 roku w RFN i właściwie funkcjonuje do dziś, choć ich złota era skończyła się mniej więcej w 1984 roku, kiedy Bobby Farrell został na pewien czas usunięty ze składu. Tworząc tę formację Farian działał według metody, którą po wielkim sukcesie stosował niemal za każdym razem – muzycy egzotycznego pochodzenia, świeży, taneczny, porywający bit, lekkie (wręcz banalne) teksty i dobrej jakości produkcja nastawiona na zysk. Ten ostatni czynnik został dość daleko posunięty – w nagraniach często brali udział goście, śpiewał także sam menadżer, czego z resztą nie ukrywano.
Skład koncertowy, uznawany za oficjalny, stanowili sami czarni muzycy: Liz Mitchell, Maizie Williams, Marcia Barrett i Bobbie Farrell – były marynarz i DJ pochodzący z Aruby słynący ze swojego stylu tanecznego. Farell, oprócz tańca na scenie, nie udzielał się wokalnie. W późniejszych latach istnienia grupy muzyk użył swojego głosu w kilku utworach, jednak nie zaważyły one na dalszych losach Boney M.

Eruption. Zespół powstał w Wielkiej Brytanii w 1974 roku, czyli na dwa lata przed Boney M. Eruption zostało zauważone przez Fariana podczas ich trasy w RFN (wtedy oczywiście istniały dwa państwa niemieckie). Dzięki temu zespół związał się z wytwórnią Hansa Records z Berlina, grał wspólne trasy z Boney M. (jako support) i nagrał przebój „One way ticket”, który w rzeczywistości… jest coverem. Konia z rzędem temu, kto zna oryginał (!)
Istnieje takie prawdopodobieństwo, że Eruption zainspirowało Fariana do założenia Boney M. Ich wizyta w zachodnich Niemczech przypadła tuż przed powstaniem „boneyów”, a w składzie występowali muzycy o podobnym pochodzeniu, wyglądzie i predyspozycjach jak w zespole stworzonym później przez menadżera.
Far Corporation. Lata 1985-1994. Najdziwiniejszy zespół w tym zestawieniu. Nazwa to skrót od „Frank Farian Corporation”. Dobrze, że uległa takiej modyfikacji. Choć i tak brzmi pretensjonalnie, to przynajmniej nie zdradza cynizmu założyciela. W składzie FC znaleźli się muzycy znani z Toto (m.in. Steve Lukather!) i wykonywali kiczowate, pseudo-rockowe ballady, które brzmiały nienaturalnie i plastikowo. Zero polotu i finezji, z czego pewnie zdawał sobie sprawę sam Farian, bo w międzyczasie zestawił nową, bardziej sukcesogenną grupę.

Milli Vanilli. Fala sukcesu wyrzuciła Boney M. na brzeg, a Far Corporation wciąż nie osiągało zamierzonego celu. W 1988 powstało więc Milli Vanilli. Ich muzyka była świeża, przyjemna i wpisywała się bardziej w ramy soulu, albo czegoś w rodzaju soul’n’popu. W każdym razie bardziej do posłuchania i wyluzowania niż dzikich harców na dyskotece. Grupa wydała album „All Or Nothing”, z którego pochodzi np. „I’m gonna miss you”. Farian posuwa się jednak za daleko i początkowo ukrywa fakt, że na płycie nie śpiewa ten sam duet, który słuchacze znają z teledysków i zdjęć. Mistyfikacja wychodzi na jaw, gdy 1990 roku zespół otrzymuje Grammy w kategorii „najlepszy nowy artysta”. Po wpadce nagroda została odebrana, a zespół rozwiązany. W ten sposób Farian ma na swoim koncie jedno z największych oszustw w historii muzyki rozrywkowej. Mimo prób wskrzeszenia Milli Vanilli we właściwym składzie, nie udało się już odzyskać dobrego imienia. Ponadto, w wyniku skandalu, Rob Pilatus – członek „fałszywego” duetu – przedawkował narkotyki, co doprowadziło do jego śmierci w 1998 roku.
Milli Vanilli prezentowało najwyższy poziom artystyczny spośród wszystkich zespołów założonych przez Fariana. Grammy była słusznie przyznana i dziwi fakt, że menadżer podjął tak absurdalną decyzję, mając z reguły dobrą intuicję i przede wszystkim spore doświadczenie. Być może MV byłoby dziś cenioną grupą z renomą godną Boney M.

La Bouche. fr. „Usta”. Jeden z ważniejszych zespołów w nurcie eurodance. To także, obok Boney M. i Milli Vanilli najważniejsze „dzieło” Franka Fariana. Grupa powstała w 1994 roku i z przerwą po między latami 2002-2007 działa do dziś, chociaż nie cieszy się już rozgłosem.
W składzie znalazł się Amerykanin Lane McCray, który zjawił się w Europie jako żołnierz U.S. Army. McCray zajął się partiami rapowanymi. Melanie Thornton, też z USA, przyjechała do Niemiec w 1992 roku i tam zamieszkała. Gdy popularność eurodance i samego La Bouche zaczęła spadać, wokalistka zajęła się karierą solową i szło jej całkiem nieźle. Niestety, zginęła w 2001 roku w katastrofie lotniczej.
Lotnictwo w jakiś stopniu od początku było związane z La Bouche. McCray, będąc żołnierzem, służył w siłach powietrznych. Ostatni album Thornton, wydany kilka miesięcy przed tragiczną śmiercią, nosił tytuł „Ready to fly„. Nawet na tak lekkiej muzyce ciąży czasem zły omen.
Le Click. Zespół powstał rok przed La Bouche i właściwie można powiedzieć, że obie grupy są bliźniaczymi tworami. Do tego stopnia, że obie nazwy zostały zaczerpnięte z tego samego języka. Co więcej, „Tonight Is The Night” zostało nagrane z udziałem Melanie Thornton (sic!). Z czasem La Bouche stało się zespołem lepiej prosperującym, więc Le Click zostało rozwiązane.
No Mercy. W roku 1996 Farian zakłada kolejny skład, tym razem zestawiony z młodych mężczyzn latynoamerykańskiego pochodzenia. Klipy przedstawiają amerykańskie widoczki i… w sumie nic poza tym. Być może była to próba ekspansji eurodance na Stany Zjednoczone, ale skutek był mizerny. Dziś od czasu do czasu pojawiają się w programie „Jaka To Melodia?” żeby zagrać „Where do you go” z playbacku.

MW

„Get Your Body On A Dancefloor”

Z gatunkami muzycznymi jest tak, że są grupy ludzi (narody albo jeszcze mniejsze społeczności), które specjalizują się w jakimś stylu, albo kreują coś, co rozlewa się trochę szerzej i wtedy tamtych uznaje się za „ojców” takiej muzyki. Eurodance to domena Niemców. Nie nazywa się jednak „Germandance”, bo Niemcom zaczęli wtórować Belgowie czy Holendrzy, ale niewątpliwie to ci pierwsi położyli fundament.

Niektóre źródła podają, że początki eurodance’u sięgają lat osiemdziesiątych, albo i jeszcze wcześniej. Fakt, większość formacji tego nurtu rozpoczynało działalność u schyłku ósmej dekady XX wieku, ale nie widzę zasadności uznawania np. Modern Talking jako twórców działających w tym nurcie. Dieter Bohler i Thomas Anders, wraz z podobnymi grupami położyli fundament pod tę metodę tworzenia muzyki, jednak za moment narodzin eurodance uznałbym rok 1989 –przełomowy w historii starego kontynentu. Rozkwit zaś to lata 90-te (co nie ulega wątpliwości) i tym samym schyłek wraz z końcem tej barwnej dekady.

Muzyka taneczna ma swoje korzenie jeszcze w latach siedemdziesiątych, czyli w erze disco. Wszystkie późniejsze gatunki, służące głównie imprezowemu nastrojowi, zasadniczo opierają się na tym samym szkielecie – rytm z wyrazistym basem, do którego łatwo się ruszać, wpadające w ucho melodie i proste, wręcz banalne, teksty o pozytywnym wydźwięku. Do tego chwytliwy refren, nawet z jakąś prymitywną zaśpiewką, i gotowe. Różnice pojawiają się wraz z postępującym czasem, który eliminuje instrumenty na rzecz elektroniki. Na czym więc polega fenomen eurodance, skoro jest to muzyka równie banalna? Znów przenosimy się do Niemiec…

W 1975 roku powstaje zespół Boney M, który formuje Frank Farian – człowiek, który w zasadzie nadaje kierunek dalszemu rozwojowi muzyki tanecznej w Europie. Farian nie został członkiem zespołu, ale wiedział jak nim pokierować, żeby osiągnąć sukces. Dobiera odpowiednich producentów, muzyków i tak dalej. Idąc za ciosem (i mając w rękach przepis na sukces) formuje kolejne dance’owe składy i w roku 1988 powstaje Milli Vanilli. Grupa błyskawicznie staje się popularna i zdobywa nawet Grammy, ale na jaw wychodzą kulisy patentów Fariana – Fab Morvan i Rob Pillatus nie byli prawdziwymi wokalistami zespołu, lecz tylko występowali w teledyskach jako „twarze”. Grammy zostaje im odebrana (jedyny raz w historii tej nagrody!), a zespół traci sympatię słuchaczy. Frank Farian trochę się sparzył, ale nie powstrzymuje go to od dalszej działalności menedżerskiej. Dzięki niemu powstają La Bouche i Le Click, które wywierają silny wpływ na rozwój nurtu eurodance.
Euro-mistrzom często jednak pomagali czarnoskórzy muzycy (pochodzący z USA oraz innych zakątków globu), do których najczęściej należały partie wokalne, nierzadko rapowane. Trend ten zapoczątkował… Frank Farian, wcielając do Boney M Bobbiego Farella, byłego marynarza i DJ’a pochodzącego z Aruby i zamieszkałego w Niemczech. Czarni muzycy pojawili się też w Milli Vanilli, La Bouche, Le Click, a także w zespołach niezwiązanych z Farianem (SNAP!, 2Limited, Corona, Mr. President, Technotronic itd.), czyli w sumie w większości grup działających w nurcie. Najbardziej znanym, czarnoskórym muzykiem eurodance jest Dr Alban, który rozpoczął swą karierę w Sztokholmie, gdzie studiował stomatologię (dlatego ten „doktor”). Ponadto Alban jest chyba jedynym czarnym, obok Haddaway’a, który działał wówczas solo, nie zaś jako członek grupy.

Frank Farian (a właściwie Franz Reuther, bo Farian to pseudonim) formował swoje zespoły u siebie, czyli w Niemczech, jednak ich sukcesy zagraniczne zainspirowały muzyków w innych krajach europejskich, (jak była mowa wcześniej) dlatego Niemcy szybko tracą monopol, a gatunek staje się nieco bardziej kosmopolityczny. W Belgii powstaje Technotronic („Pump up the jam”), w Holandii 2Limited („No limits”). Włochy mogły pochwalić się Coroną i Gigi D’agostino (choć ten mocno skłaniał się ku techno). Szwecję reprezentowali Ace Of Base oraz wspomniany wcześniej Dr Alban. Przedstawiciele niemieckiego prymatu to m.in.: Milli Vanilli, La Bouche, Le Click, Mr. President, Fun Factory, E-Rotic, SNAP! itd. Oczywiście twórców i zespołów jest znacznie, znacznie więcej, ale starałem się wymienić tych, którzy odcisnęli szczególne piętno na gatunku. Nie udało się rozwinąć polskiej gałęzi eurodance. Być może gdzieś tam istniały jakieś pojedyncze utwory nawiązujące do stylu, ale nie było to nic znaczącego, skoro niewiele o tym wiadomo. Nad Wisłą wówczas triumfy święciło disco polo, w pewnym stopniu samorodny gatunek muzyki tanecznej.

Eurodance przyczynił się także do zaistnienia terminu zespół jednego utworu. Przedstawiciele tego gatunku tworzyli głównie po to, żeby zdobyć popularność i wszelkie inne korzyści, które za sobą niesie. Nawet jeśli rzeczywiście muzyka stała się sposobem na życie, to jednak wartość artystyczna schodziła na dalszy plan. Trudno jest wydawać hit za hitem, a nawet jeśli taki udało się stworzyć, to resztę albumu stanowiły „zapchaj dziury”, będące jeszcze bardziej kiczowate od „smesz hitu”. Wytwórnie zaczęły więc stawiać na składanki, żeby jakoś ratować sytuację. Charakterystyki wydawniczej (że się tak wyrażę) gatunku dopełnił rynek piracki – tworzone chałupniczo składanki, masowe przegrywanie kaset od znajomych i ich znajomych. Takie przed-internetowe P2P. Istnieli nawet ludzie, którzy przy okazji nagrywania piratów przemycali swoją DJ’ską twórczość dodając różne remiksy itp.

Niezwykłość eurodance stworzył też tzw. kontekst kulturowy. Nurt kształtuje się w czasie, gdy upada mur berliński. Europa nie jest już podzielona, jednak jej wschodnia część nie chce już dłużej odstawać od zachodniej. Rozpoczyna się więc wielki import na wschód wszystkiego, co zachodnie – zasad wolnego rynku, samochodów, przedmiotów codziennego użytku i popkultury. Ta ostatnia dociera w nieograniczonych ilościach w postaci telewizji kablowej i satelitarnej, kaset VHS, czasopism i kaset audio, na których dominuje eurodance – nowoczesna, „zachodnia” muzyka, która w jakimś stopniu scala podzielony dotąd kontynent.

Eurodance jest produktem masowej kultury. Podobnie jak inne gatunki muzyki tanecznej, nie oferuje nic poza możliwością zabawy czy wywołania pozytywnych emocji. Stał się jednak kulturowym zapisem lat 90-tych i poetyki tamtych czasów. Ponadto w sposób symboliczny łączył narody i rasy oraz zabliźniał ranę na granicy między „wschodem” a „zachodem”. Mimo, że minęło już dwadzieścia lat, to spora część tych utworów wciąż uświetnia niejedną imprezę, co wciąż utrzymuje tę muzykę przy życiu.
MW